Lejyoner Hastalığı ve Klima Tesisatında Alınması Gereken Önlemler

Lejyoner hastalığı son yıllarda daha çok görülür veya bilinir hale gelmiştir.Bu konudaki kayıtlar çok sağlıklı değildir.Bu hastalığın tanısıyla kayda  geçenin çok üzerinde var olduğu bilinmektedir.Hastalık tanındıkça kayıtları daha sağlıklı bir hale gelmektedir.Örneğin, ,İngiltere’de yılda 1000’in üzerinde hasta , hastane kayıtlarında yer almaktadır.Bu hastalık Lejyonella bakterisi ( Legionella pneumophilla ) tarafından oluşturulan ve ölüme yol açabilen ciddi bir zatürre hastalığı biçimidir.

Lejyonella nemli ve sulu ortamda yaşar ve çoğalır.En yaygın bulaşma yolu binalardaki sıhhi tesisat ve klima tesisatıdır.Özellikle oteller, hastaneler iş merkezleri ve fabrikalar gibi büyük sistemlerde karşılaşılır.
1- Solunabilen aerosolde ( pülverize haldeki su ile hava karışımında) su tanecik büyüklükleri 1 ile 5 mikron çap aralığındadır.Tanecik çapı  küçüldükçe tehlike riski artar.Çünkü 5 mikron ve altındaki su zerrceikleri akciğerin en derin noktalarına kadar geçebilir ve bunlar tekrar kolayca  dışarı atılamaz.Öte yandan küçük tanecikler hava akımları  ile çok uzak mesafelere (soğutma kulelerinden 3 km mesafelere ) kadar taşınabilir.
2- Lejyoner hastalığının oluşabilmesi için Lejiyonella bakterisi ile kirlenmiş suyun aerosol halinde solunması gerekir.Böylece mikrop  akciğere ulaşarak hastalığı oluşturabilir.
3- Hastalık riski solunan mikrop sayısı ile orantılıdr.Solunan aerosol ne kadar yoğun bir biçimde Lejiyonella ile kirlenmişsse ve bu aerosol ne kadar yoğun ise, aynı oranda hastalığa yakalanma riski vardır.
4- Bir diğer önemli risk faktörü de temas süresidir.Duş yaparken temas süresi dakikalar mertebesindedir.Halbuki bir terapi havuzunda  veya jakuzide bu süre daha uzundur.Örneğin bir soğutma kulesinden kaynaklanarak kirlenmiş bir binada her gün 8-10 saat temas süresi
söz konusudur.Hastanelerde veya evlerde karşılaşılan bazı özel durumlarda ise sürekli temas mümkündür.

* Lejyoner hastalığına karşı klima tesisatında alınması gereken önlemler 
1- Soğutma kulelerinin ve buharlaşma evaporatörlerin yerleştirmesinde aşağıdaki konulara dikkat edilmelidir.
* Klima santrallerinin taze hava alış menfezlerinden ve açılabilen pencerelerden mümkün olduğu kadar uzağa yerleştirilmeldir.
* Soğutma kulesinin klima santralinin dış hava emişağızlarından ve penecerelerden, lokanta , kafeterya vb. insanların yoğun olduğu yerlerde en az
10 m ve daha uzak olması . Hakim rüzgar yönünde soğutma kulesi drenajının hava kesicili (sifonla) dreneja bağlanması gerekir.Soğutma kulesinden 3 km uzağa kadar Lejyonella bakterilerinin taşınabildiği unutulmamalı ve kulenin bakım, temizlik ve dezenfeksiyon işlemleri özenle yapılmalıdır.
* Mutfak egzoz fanları , bacalar , gibi organik madde kaynaklarının yanına ve yakınına yerleştirilmemelidir.
* Hakim rüzgar yönü dikkate alınmalı dışarıdaki halka açık alanların önüne rüzgar  yönünde yerleştirilmemelidir.
* Soğutma kulesi yerleşimi restoran , otel odaları vb. yaşam mahallerine çok yakın planlanmamalıdır.
2- Soğutma kulelerinde kullanılan malzeme pürüzlü olmayan, kolay temizlenebilir yüzeyli olmalıdır.Metalik olmayan bileşenler, örneğin contalar vs. mikrobiyolojik büyümeye uygun olmamalıdır.Ahşap gibi bazı doğal malzemeler bu açıdan sakıncalıdır ve konstrüksiyonda kullanılması  tavsiye edilmez.Cihazın genel tasarımında durağan su bölgelerinden kaçınılmalı , elemanlara kolay ulaşım , temizleme, numune alma ve drenaj  imkanı tanınmalıdır.Komponentler kolayca çıkarılabilmelidir.
3- Soğutma kuleleri sistemi temiz tutulmalı ve iyi bakım yapılmalıdır.Gözle muayene ederek ; kir, organik madde, birikinti veya çökelti olmamasına dikkat edilmelidir.
* Hazne zaman zaman temizlenmelidir.
* Mekanik filtrasyon tavsiye edilir.
* Tortu ayırıcı cihazlar bakteriyle mücadelede önemli katkıya sahiptir.
* Damla tutucular belirli aralıklarda temizlenmeli ve eskiyenler değiştirilmelidir.
4- Aynı zamanda bir su şartlandırma uzmanı tarafından yürütülecek kimyasal şartlandırma gerekecektir.Su şartlandırma bakteri çoğalmasını önleyecek  katkıları içerdiği gibi ; kireçlenmeyi , korozyonu ve çökelmeyi önleyeici maddeeleri içerir.
5- Soğutma kulelerinin durdurulması ve çalıştırılması hastalık açısından en kritik işlemlerden biridir.
* Üç günden uzun süreli durdurmalarda sistemin (soğutma kulesi havuzu , borular , ısı değiştirgeçleri vs.)tamamen drene edilmesi en uygun yoldur.
* Eğer kısa süreli durdurmalarda drenaj pratik değilse ; bu durumda sistem yeniden çalıştırılmadan önce ön şartlandırma ile soğutma kulesindeki  su dezenfekte edilmelidir.
* Drene edilmiş sistem yeniden çalıştırılırken önce pislikler temizlenir , sistem su doldurulur ve bakteri öldürücü ile ön şartlandırma yapılır. Fanlar bundan sonra çalıştırılır.
Soğutma kulelerinin ve buharlaşmalı evaporatörlerin konstrüksiyonunda ve işletiminde ise özetle aşağıdaki konulara dikkat edilmelidir :
* Damla tutucular bütün çalışma koşullarında minimum sürüklenmeye imkan verecek şekilde dizayn edilmelidir.
* Su dağıtımı , su minimum ölçüde pülverize olacak şekilde yapılmalıdır.
* Enjektör prensibi ile çalışan soğutma kulelerinin :
– Su yüksek basınçlı pülverize edildiği için dezavantajı
– Kule içinde dolgu malzemesi olmadığından temizlik kolaylığı için de avantajı vardır.
* Tepsiler temizlenebilir olmalıdır.
* Havuz direkt güneş ışıklarından korunmalıdır.(Az da olsa kule verimini de artırır.)
* Taze su besleme hızları ve su hacmi kule üzerine işaretlenmelidir.
* Su toplama çukuru ; çamuru ayıracak biçimde tasarlanmalı ve drenajı uygun çaplı boru ile en alttan gerçekleştirilmelidir.
* Bütün drenajlarda havalıklar ve süzgeçler bulunmalıdır.
* Su şartlandırma proğramı bütün yönleri ile düşünülmeli ve su kalitesi sürekli kaydedilmelidir.
* Yedek pompalar normal çalışmada izole edilmeli ve zaman zaman yıkanmalıdır.
* Filitre düzenlenmesi su şartlandırma ile koordineli bir biçimde  gerçekleştirilmelidir.
* İşletim ve bakım üreticinin öngördüğü biçimde sürdürülmelidir.